De verborgen biografie van het grenslandschap rond het Vosseven en de Stramproyerheide staat centraal tijdens een nieuwe erfgoedwandeling komende zondagochtend, 9 april.
Gidsen van de dorpsraden Stramproy en Altweerterheide nemen wandelaars mee op een historische verhalentocht naar de historische, deels zicht- en beleefbare voetnoten die de natuur, bewoners en tijdelijke heersers in dit gevarieerd mozaïeklandschap achterlieten. Het is het verhaal van zand, armoede en hard werken. Een verhaal aan de hand van allerlei ‘leestekens’ die de gidsen tot leven brengen op de hoge dekzandrug tussen twee immense moerasgebieden.
Van Napoleon en overleven
Eeuwenlang behoorde de hei en de moerasgebieden van het Wijffelter- en Stramproyerbroek tot de kapitaalgoederen van de aangrenzende dorpen. Met instemming van hoger hand mochten die van Stramproy, Bree, Bocholt en Weert hier ‘heyen en weyen’: Vee, veelal schapen. Maar bovenal werd er gesprokkeld en gehaald: Turf en heiplaggen voor in de stal, hout en leem voor in de zon gebakken stenen. Daarnaast was het een bedrijvigheid van belang bij de vennen, voor het rootten van vlas voor de wevers van Roy. Her en der stonden de bijenkorven voor de gewilde honing en (kaarsen)was. Naast het baggeren van turf vond visvangst in de moerassen plaats. Er werden hier zelfs kostbare medicinale bloedzuigers verzameld voor de handel. Kortom, hier op deze schrale zandgrond sprokkelde de mens het alles bijeen, wat nodig was om te leven en overleven.
Napoleon en keuter- en geldboeren
Die economische afhankelijkheid leidde regelmatig tot plaatselijke conflicten, maar de moerassen vormden ook een zekere ‘levensverzekering’ in tijden van oorlog en onrust. De gidsen voeren u over de Napoleonsweg, veedriften, over een dubbele grensweg en plekken waar smokkelwaar ‘ in depot’ werd gezet. Het is het verhaal van de jacht en stroperij. Van keuter- en ‘geldboeren’. Van brutale buitenlandse legers die kwamen en gingen. Van zoeklichten en buitgemaakte paarden die nooit terugkeerden. Via het in de vorige eeuw ontgonnen Kleine Vosseven trekken we via de oude Napoleonsweg naar de Buuëtjeshei en het bekende devotiepunt bij de Zevensprong. Daarbij passeren we de afgelopen jaar door bewoners deels weer open gemaakte ‘schietbaan van de Burgerwacht en de Blokhut waar de Jonge Wacht muziek en toneelopvoeringen opvoerden voor de boeren en die van het dorp.
Schuitplaatsen en Duitsers
De contrastrijke overgang van het besloten, reliëfrijke landschap naar het weids, open Wijffelterbroek is met een goed verhaal een belevenis op zich. Aan het begin van de vorige eeuw werd hier een drooglegging en ontginning gestart die het einde betekende van een van ´de grootste en mooiste elzenbroekmoerassen van ons land´. Hier aan de rand van dit voormalig moeras kregen jonge boeren de ruimte voor een boerenbedrijf. Aan de randen van dit nu open weidelandschap lagen her en der de schuitplaatsen voor de visvangst en oversteek van het moeras. Via ‘smokkelpaadjes’, bleekveldjes en de voormalige barakken van een Duitse eenheid, komen we bij de voormalige akker- en hooilandjes van de Graus en de Spitse Baandj: moeizaam ontgonnen landbouwperceeltjes, her en der nog omzoomd met houtwalrelicten. Vergeten grensgevallen waaraan de hand van de mens nog deels afleesbaar is.
Drielandenpunt Bocholtergraven
Dat geldt niet meer voor de relicten van de Bocholtergraven, een land- en waterwering die de grens tussen het Graafschap Loon, Abdisdom Thorn en Weert afbakende. Deze nu onbeduidend ogende doorgangspassage tussen de moerassen was eeuwenlang cruciaal in de n de toenmalige machtsverhoudingen, maar ze voorkwamen ook dat rondtrekkende legers door de streek trokken.
De gidsen staan ook stil bij de hoogtijdagen van het smokkel café Bie Fiel of Cyrenaica, ooit een van de best lopende kroegen van Bocholt. De spanning van de grens bij de Graven die in de jaren zeventig werden opgeruimd en de Duitsers 100 jaar geleden nog hun Doodendraad aanlegden, is hier nog altijd goed voel- en zichtbaar. Met deze erfgoedtocht langs allerlei grensgevallen en andere voetnootjes vestigen de dorpsraden de aandacht op de staat en het verhaal van dit historisch landschap.
Wanneer: zondag, 9 april. Aanvang 9.30. Startplaats Vosseven, Lochtstraat 26 in Stramproy.
