De verborgen geschiedenis van het grensdorp Stramproy staat op zondagmiddag, 14 april centraal tijdens een historisch ontdekkingstocht.
De galg van Rooj, de verborgen geschiedenis van de schans, smokkel en de Dodendraad. Maar ook de stormachtige ontwikkeling van het grensdorp in het tweede deel van de vorige eeuw tot ‘de Parel van Limburg. Het komt allemaal aan de orde tijdens een bijzondere erfgoedtocht langs ‘nagenoeg vergeten grensgevallen’. Vertrek 13.30 uur bij Landgoed De Sjans – Boerderij Pierkes Molenbroek.. De tocht is 5.7 Km en voert deels over onverharde paden.
De grensdorpen Stramproy, Molenbeersel en Haler kennen een lange, boeiende geschiedenis, deels afleesbaar aan de ooit spaarzame verbindingen en het afwisselend groen. Een deel van dit verhaal is nog altijd afleesbaar tussen de droge en natte delen, de grote pioniersontginningen en het oude, besloten kleinschalig landschap met houtwallen en akkers. Maar het verhaal van een gebied zit ook in de zaken die we passeren zonder op te merken. De grote hoofdverbinding van Rooj met Venlo, Keulen en Antwerpen is nu een doodlopende zandweggetje. Van een ‘bergske’ waar de galg stond. De ‘Spitse Paol’ waar de grenzen van de Drie Eygen samenkwamen.
De spanning van de grens
Tijdens de landschapsbiografie wordt ingegaan op de spanning van de grens. Van aan lager wal geraakte lieden die hier in de periferie hun onderkomen zochten. Van nachtelijke tochten door een doorgangsland. Van ‘kleine en grote’ smokkelaars die zout, boter en vee heimlijk wisten te verplaatsen.
In het licht golvend bouwland komen we langs diverse voormalige broekgebieden, de Vleet en de ooit immense ‘weijers’. Grote vennen in het lege woeste landschap tussen Rooj en, Haler totdat ze door jonge, energieke ontginners werden aangepakt. Het is ook het verhaal van de Dodendraad, de elektrische grensversperring die de bezettende Duitsers optrokken vanaf de kust tot Vaals. Over enkele tientallen kilometers grens kwamen tientallen vluchtelingen, spionnen en smokkelaars om bij een poging om de dodelijke draad te passeren.
De poort van het het Landgoed De Sjans is het startpunt van de grenstocht. Hier ligt verscholen tussen het hout van het Molen- en Rietbroek de vroegere, met grachten omgeven vluchtschans van het dorp. In periodes van oorlogsdreiging en onrust trokken bewoners zich hier terug wanneer ronddolend legervolk de streek weer eens teisterde. In het Sjanspark is Donnersweijer een aparte parel. Ooit in gebruik voor het ‘weijeren van vis’.
Een verhaal apart is het monumentale groen dat de in 1903 jonggestorven Louike Arits ‘met voorbedachte rade’ in het Royer landschap achterliet. Door zijn gewoonte om eiken te planten leverde de jonge boer kapitale diensten aan het erfgoed en landschap van Rooj.
Na het liefdevol verzorgde Kattekruis komen we in een hele bijzondere hoek. Met het Meuledaal, ‘de Drie Drinken’ en de ooit drukbelopen Postbaan tussen Antwerpen en Keulen. Met zijn galg bij de entree, waardoor passanten wisten dat ze ‘ met die van Rooj’ geen loopje moesten nemen.
In dit landschap is eeuwenlang ´gehaald en gebracht´. Hout, heideplaggen, turf, wild en vis. Maar ook gebracht: vlas naar het Blokven en later huis en industrieel afval. In Haler doen we ook nog even het Waalekruis aan met de drooggelegde ´Thoerder Weijers´, met zijn kieviten, ´de Zwarte Pater´ en de crashplaats van een Engelse bommenwerper die in in WOII.
Met deze tocht langs ‘Roojer grensgevallen’ vestigt een werkgroep van de Dorpsraad de aandacht op het groen, de eeuwenoude verbindingen, de schoonheid en de staat en het verhaal van het Rojer landschap.
Zondag, 14 april 13.30. Advies, stevige wandelschoenen.
Landgoed De Schans, Molenbroek 19 6039 RJ Stramproy
