Toneelspel kun je overal inzetten

Of het nu gaat om pesten, het uitbeelden van een dier, een personage spelen of jezelf durven zijn, toneelspel kun je overal voor inzetten. Toneel is een geweldig communicatiemiddel doordat je contact met anderen maakt en je gevoelens uit- en verbeeldt. Tineke Prins, oud-consulent en dramadocent van RICK, heeft veertig jaar aan het roer gestaan van de sectie drama van de cultuurpartner. Ze zag de vraag naar drama groeien en bracht dramalessen naar de scholen.

Zelfvertrouwen

Duizenden en duizenden kinderen hebben door de jaren heen les gehad van Tineke Prins. Vele brugklassers, maar ook plattelandsvrouwen. “In het begin ging het bij de vrouwen vooral om opkomen voor jezelf, je mening durven geven en jezelf presenteren. Het was een vorm van emancipatie.” Laatst draaide een vrouwelijke taxichauffeur op straat het raam van haar taxi omlaag en riep: “Door jouw lessen durf ik nu taxi te rijden.” Zo’n opmerking doet Tineke goed. “Het is mooi om betekenis te kunnen toevoegen.” 

Drama op scholen

Op haar vijfentwintigste begon ze, net afgestudeerd aan de Toneelacademie Maastricht, in 1978 als eerste dramadocent bij de stichting Vrije Uren, een voorloper van RICK. Van directeur Leonard Maas kreeg ze alle ruimte om het vak te ontwikkelen. Tineke was de eerste dramadocent en moest pionieren. In Weert waren er best wat amateurtoneel- en carnavalsgroepen. “Maar dat je drama ook kon inzetten in het onderwijs, dat was nieuw in die tijd. Ik ging zelf langs de scholen als dramaconsulent om toneel als vorm van cultuureducatie te promoten. Toen deze onderwijsmethode bekender werd, vroegen de scholen steeds vaker om een dramaproject.” Tineke werkte de jaren erna op enorm veel scholen voor basis- en middelbaar onderwijs. Uiteindelijk gaf ze tweeëndertig jaar dramalessen op Het College en drieëndertig jaar op de Philips van Horne.

De onderwijsprojecten met als hoofdingrediënt toneel, ontwikkelde Tineke zelf. De inhoud kwam zowel uit haar eigen vakkennis en fantasie, alsook uit aanvragen van scholen. Onderwerpen die aan bod kwamen waren: emoties en gevoelens, pesten, het milieu en geschiedenis zoals slavernij. Spelenderwijs gingen kinderen ermee aan de slag via rollenspellen, typetjes of scripts gebaseerd op bestaande boeken. “Kinderen komen met toneel vrij van zichzelf en de omgeving. Ze overwinnen zichzelf. Degenen met bijvoorbeeld faalangst leren te durven zijn. Dat is heel bijzonder om te zien.”

Verbeelding

Haar eerste schoolproject herinnert Tineke Prins zich nog goed. Het was een cyclus van vijf lessen over gevoelens bij kleuters. “De kleuters waren zo bezig met de dood van hun opa en oma en een dier dat doodging, dat we een begrafenis hebben uitgebeeld. Tot verbazing van de leerkrachten. “Het verhaal kwam uit de kinderen. Het was van hen en daar voegde ik mijn expertise aan toe. Bij drama gaat het niet om wat ik wil, maar wat er uit de groep komt.” 

Toneelspelen in zich

Als klein meisje had Tineke Prins toneelspel al in zich. Tijdens familiefeestjes mocht ze op een stoel gaan staan en bijvoorbeeld het ‘Paddestoelenmanneke’ declameren. Toen het gezin van Den Helder naar Curaçao verhuisde, ging ze op toneelles. Daar kreeg ze van een bekende regisseur de hoofdrol in een toneelstuk. Eenmaal terug in Nederland volgde Tineke de docentenopleiding aan de Toneelacademie in Maastricht. Haar man, kunstenaar Bernard Visser, ontmoette ze in Curaçao. Later woonden ze als studenten in Maastricht en toen Tineke de baan bij de stichting Vrije Uren kreeg, verhuisden ze naar Weert. Behalve dramadocent was Tineke Prins ook regisseur. Zo regisseerde ze meerdere toneelstukken, waaronder Hamlet en Man on Wheels in het Munttheater. 

Gevoelens laten zien

Tineke Prins las veel over drama en verzamelde van alles wat daarmee te maken had. Als eerste liet ze het idee los om tijdens de dramales de schoenen uit te doen. “Op de opleiding leerden we dat je voeten dan beter geaard waren door het contact met de grond. Tijdens de dramalessen op school was het schipperen. Hoe krijg ik de leerlingen zo ver dat ze meedoen? Als de schoenen uitdoen een obstakel was, dan hielden ze die maar aan.”

Een thema dat vaak langskwam, was pesten. “Mede door de komst van sociale media is het leren van sociale vaardigheden actueler dan ooit. Met drama kun je leerlingen laten voelen hoe het is om echt verbinding met elkaar maken.” Moeite om de leerlingen zo ver te krijgen dat ze hun gevoelens laten zien, had Tineke niet. Ze zorgde voor een veilige sfeer. “Ik liet mezelf zien, speelde mee en stimuleerde ze op een positieve manier. We werkten altijd naar een presentatie toe en na afloop vroeg ik altijd wat ze er goed aan vonden.” 

Rekwisieten

Legendarisch was haar onuitputtelijke kast met verkleedspullen. “Een sjaal, jas of hoed is een hulpmiddel dat het makkelijker maakt om iets uit te beelden. Bovendien zorgde het uitzoeken vooraf voor veel plezier en grappige situaties.” Met het gebruik van rekwisieten werd het toneelspel voor de cursisten laagdrempeliger. Verder zag Tineke de bewoordingen voor het vak veranderen. Drama werd dramatische expressie en later heette het theater maken. “Door het werken naar een eindpresentatie toe, heb ik mezelf altijd al een theatermaker gevoeld.” 

Trots

Begin jaren tachtig heeft Tineke het zo druk met alle dramalessen bij RICK dat er nieuwe dramadocenten mogen worden aangenomen. Het tij keert echter eind jaren tachtig. Dan wordt er flink bezuinigd op cultuur en dus ook op het vak drama. Zelfs zo erg dat Tineke begin jaren negentig een deel van haar baan verliest. In 2018 gaat Tineke, na veertig jaar dramadocent te zijn geweest, met pensioen. Ze is trots op haar werk bij RICK. “Voor mij is de cirkel rond. Ik heb het opgebouwd en zien groeien. Nu is de jongere generatie aanzet om met net zoveel energie en enthousiasme invulling te geven aan deze prachtige en impactvolle kunstdiscipline.”  

Benieuwd of toneel iets voor jou is? RICK heeft verschillende groepen voor kinderen, jongeren en volwassenen. Vraag een gratis proefles aan en maak eens kennis met de docent en groep. Kijk voor meer informatie op https://www.rickraakt.nl/cursusaanbod/theater.