Als het aan beeldend docent Roel Sanders van RICK ligt, krijgt kunst als alternatief voor medische zorg een plek in de basisverzekering. Het is namelijk een doeltreffend medicijn tegen kwetsbaarheid. Kunst helpt mensen die het op eigen kracht niet goed redden om te ontspannen en tot elkaar te komen. Om hun talent te ontdekken en zichzelf te laten zien. Kortom: om sterker in het leven te staan en volwaardig mee te doen. “Zó mooi en effectief is kunst in het sociaal domein”, zegt Roel.
De kracht van kunst
Met grote regelmaat wordt de kunstdocent uit Horst in zijn hart geraakt. Zoals laatst, tijdens een cursusdag van RAAK!, het project voor mensen met beginnende dementie en hun mantelzorgers. “Ik had een hele serie schilderijen meegenomen die we gezamenlijk zouden gaan bekijken en bespreken. Uiteindelijk hebben we bijna een uur naar hetzelfde werk zitten staren. ‘De Volkstelling’ van Bruegel, over de intocht van Jozef en Maria in Bethlehem. Al kijkend en wijzend kwam er zóveel los. Ziekte speelde even geen rol, de deelnemers spraken op gelijk niveau met elkaar. Ook was er geen taalbarrière meer. Zonder enige voorkennis over het schilderij kwamen de woorden als vanzelf. De nieuwsgierigheid was immens, er was zóveel te bespreken.”
De ervaring van Roel laat zien wat de aanraking met kunst teweegbrengt, met name bij mensen die minder goed hun weg vinden in onze maatschappij. De kennismaking met muziek, dans, theater of beeldende kunst prikkelt het brein en werkt helend. Het project RAAK! is een feestje voor de zintuigen; ouderen die vergeetachtig zijn, doen volwaardig mee en voelen zich trots en betekenisvol. Hun mantelzorgers – vaak familieleden – komen even los van de dagelijkse onzekerheid en voelen weer die vertrouwde band die er altijd is geweest.
Kwetsbare doelgroepen
Zo heeft RICK kunstprojecten voor verschillende kwetsbare doelgroepen. ‘Zwart Wit’ bijvoorbeeld: schilderen op muziek voor mensen met een niet-aangeboren hersenaandoening. Of Dansend in Balans en het Special Danceteam, voor dansers met een beperking. Daarnaast probeert RICK mensen via kunst dichter bij elkaar te brengen en op die manier de leefbaarheid te versterken. In dit kader brachten cliënten met een visuele beperking van VISIO bijvoorbeeld een bezoek aan enkele basisscholen in Stramproy. “Niet om les te geven, maar om elkaar te ontmoeten en te leren begrijpen. Ter afronding hebben we samen uit klei lampenkampen met ‘braillegaatjes’ gemaakt die vervolgens in de bibliotheek zijn geëxposeerd. Het was prachtig”, vertelt Roel, die naast sociale projecten ook wekelijks een Open Atelier bij RICK verzorgt.
Ook aan KunstKracht bewaart de docent warme herinneringen. Een op maat gesneden project voor jongvolwassenen die op zoek zijn naar zichzelf en naar meer controle over hun leven. Onder intensieve en deskundige begeleiding maken zij kennis met diverse kunstvormen en ontdekken ze waar ze goed in zijn en gelukkig van worden. Een basis om met vertrouwen deel te nemen aan de maatschappij. Ook dit keer werd Roel geraakt: “Ik herinner me een vrouw, zij had nog nooit geschilderd. Binnen de kortste keren had ze die vaardigheid onder de knie en schilderde ze als de beste. Voor het eerst durfde ze zichzelf te laten zien. Dat is pure winst; voor haar en voor de samenleving”, vertelt de Horstenaar.
Finest moment
Hoe heilzaam de werking van kunst ook is, Roel Sanders beschouwt zichzelf niet als een therapeut. “Ik ben en blijf kunstenaar. Ik maak beeldende kunst, laat mensen ermee kennismaken en help hen om zelf te creëren. Het is prachtig om te zien wat er vervolgens gebeurt. De trots op hun gezicht. Het geluk dat kunst teweegbrengt.” Kort geleden beleefde Roel zijn finest moment als docent. Deelnemers van het project RAAK! waren zo enthousiast dat ze zich hebben aangemeld voor de reguliere les. “Zeven mensen met beginnende dementie en hun partners komen nu elke vrijdag naar mijn Open Atelier. Tussen de andere deelnemers zijn ze volop aan het ontdekken en aan het schilderen. Ze genieten van de kunst en van elkaar. Ik kan je zeggen: dat raakt me. Mensen zo lang mogelijk vitaal en midden in het leven houden, dáár doen we het voor bij RICK.”
