Stramproy – Vanaf zaterdag 18 november is de tentoonstelling ‘School van Toen’ te bezichtigen in het molenhuisje naast molen Sint-Jan aan de Molenweg in Stramproy. Deze tentoonstelling laat attributen zien uit het schoolleven van toen, aangevuld met veel oude foto’s van begin vorige eeuw tot de jaren ’80.
Beknopte geschiedenis van het ontstaan van het onderwijs in Stramproy
Stramproy kan terugkijken op een rijke schoolgeschiedenis. Rector Th. Creemers wijdde in 1872 in de Publications een zeer interessant artikel aan de geschiedenis van het onderwijs in Stramproy. Het illustreert de situatie van het onderwijs in de 19e eeuw in de dorpen van Midden-Limburg. Creemers is een getuige van dichtbij.
Over het onderwijs in Stramproy schrijft hij: “In de oprichtingsakte van de kapelanij den 16e juli 1651 had de kapelaan, of ook wel vroegmisheer, de taak van de kosterij en het onderwijs der kinderen ter zijner laste.” Hoelang hij die dubbele functies persoonlijk heeft uitgeoefend is niet bekend. Niet lang erna wordt er melding gemaakt van kosters die ook het ambt van secretaris bedienen bij openbare verpachtingen van armengoederen.
Op het einde van 1700 wordt hier een zekere Hofman uit Ool tot koster en schoolmeester benoemd. Uit die tijd is bekend dat de koster en de onderwijzer vaak in één persoon verenigd waren – dit was ook het geval in Tungelroy.
Toen in de tijd van de Franse overheersing de kapelaan van zijn taak werd ontheven bleef er ook van het onderwijs niet veel meer over. Wel hield koster P.J. Stals in het winterseizoen school. Ook werden er hier kinderen om te onderwijzen toevertrouwd aan een paar oudere vrouwen uit het dorp. In Dirreskes bakkus, een lemen hutje, gaf Christina Geutjens les. Vrouw Mertens gaf les in een lemen hutje van Kobuske van de Berk, kleermaker. Jan Teeuwen begon het ganse jaar door school te houden. Tot hem op 1 augustus 1828 een verbod werd opgelegd door de schoolopziener J.N. van den Schoor, waarschijnlijk omdat hij niet genoeg kennis had. Voor deze tijd hield in het Neelehuuske Jan van de Loo school. Bij Luus gaf Luus Jentje les aan leergierige kinderen van het Bergeroth. Waarschijnlijk is er ook een vroege naaischool geweest, geleid door een doofstomme vrouw: Kriks-Mieke.
In 1829 kwam het onderwijs op een behoorlijk niveau door de aanstelling van P.H. Rutten. In 1840 werd hij opgevolgd door Gerardus Tijssen uit Wessem, die in 1846 weer werd opgevolgd door Petrus Jacobus Lemmen, een echte Royer jongen. Hij bleef 42 jaren – tot 1888 – verbonden aan het Stramproyer onderwijs. Na Lemmen kwam meester Stroux.
De eerste school dateert van circa 1826. Deze was gelegen op de rechterhoek van de Bergerothweg en Emmastraat. Het betrof een boerderij die door vererving overging aan de gemeente, met de opdracht er een school van te maken. De gemeente bouwde met veel bouwtechnische problemen hier twee lokalen voor onderwijs. Later werd deze school door de gemeente verkocht en bouwde men in 1854 achter het kerkhof een nieuwe school, waarin op de bovenverdieping raadsvergaderingen werden gehouden. In 1934 werd de jongensschool Sint Willibrordus gebouwd, met op de bovenverdieping weer het gemeentehuis – het nu nog bestaande oude gemeentehuis aan de Frans Strouxstraat. De meisjesschool werd in 1920 gebouwd naast het klooster. Daar werd in de jaren ’50 ook de nieuwe huishoudschool gerealiseerd.
Ook het kleuteronderwijs, dat al in het begin van de vorige eeuw gestalte kreeg door de zusters uit Stramproy, wordt niet vergeten. De nieuwe kleuterschool werd in 1954 gebouwd op de huidige locatie van verzorgingshuis Rust in Roy. Hierna werden nog de Servaasschool (Prins Bernhardstraat), de Willibrordusschool (Kerkplein) en de Sint Jansschool (Molenweg) gebouwd. Ook kwam er een tijdelijke ‘blauwe’ school aan de Sint Maartenslaan en is aan de Parklaan de nu bestaande school Oprooi gebouwd.
Praktische informatie
Wie oude schooltijden wil herbeleven is vanaf zaterdag 18 november van harte welkom bij de tentoonstelling ‘School van Toen’ in het molenhuisje naast molen Sint-Jan, aan de Molenweg in Stramproy. De tentoonstelling blijft tot maart 2024 iedere zaterdag van 10.00 uur tot 12.30 uur geopend. Buiten deze tijden is een bezoek voor groepen mogelijk op afspraak.
